België aan de wereldtop in medische isotopen
België speelt een belangrijke rol in de nucleaire geneeskunde. Als pionier op het vlak van onderzoek, de tweede grootste producent van medische radio-isotopen en een belangrijke speler in het wereldwijde transport en de distributie van radiofarmaca heeft ons land een stevige internationale reputatie opgebouwd.
Van alle ziekenhuizen ter wereld die een afdeling radiotherapie of nucleaire geneeskunde hebben, werkt een op de drie met Belgische technologie.
België aan de top in nucleaire geneeskunde.
Dankzij talrijke Belgische onderzoekscentra, universiteiten en bedrijven kunnen patiënten in België, in Europa en in de hele wereld profiteren van de voordelen van nucleaire geneeskunde. In België gaat dit om bijna een op twee personen, wereldwijd om zo'n 30 miljoen.
In België werken ongeveer 5.000 mensen in de nucleaire geneeskunde. Deze specialisten werken zowel aan onze universiteiten als in de daaraan verbonden universitaire ziekenhuizen, maar ook in gespecialiseerde centra voor de productie en verwerking van medische isotopen, zoals het SCK●CEN en het IRE.
België produceert 20 tot 25% van de wereldwijde vraag naar medische isotopen.
Studiecentrum voor Kernenergie: een van de krachtigste onderzoeksreactoren ter wereld
Van bij zijn oprichting in 1952 speelde het SCK•CEN in Mol een pioniersrol in de ontwikkeling van het nucleaire onderzoek. De BR2 (Belgian Reactor 2) behoort tot de krachtigste onderzoeksreactoren ter wereld. Samen met het Instituut voor Radio-elementen (IRE) neemt het SCK●CEN 20 tot 25% van de totale wereldproductie van medische radio-isotopen voor zijn rekening. Dat cijfer kan zelfs oplopen tot 65% tijdens piekmomenten.
Radio-isotopen zijn noodzakelijk om vroegtijdige en precieze diagnoses te stellen (medische beeldvorming) en tal van ziektes te behandelen. Ze worden voornamelijk gebruikt om kanker op te sporen en te behandelen, maar ze worden ook in heel wat andere medische domeinen ingezet. Enkele voorbeelden: cardiologie, pneumologie, endocrinologie en reumatologie.
De productie van isotopen
Radio-isotopen worden verkregen door kernen te bestralen met neutronen in een onderzoeksreactor (of kernreactor), of met protonen in een deeltjesversneller of cyclotron.
In onderzoeksreactoren worden radio-isotopen in grote hoeveelheden geproduceerd op basis van verrijkt uranium. Het resultaat daarvan zijn splijtingsproducten met een langere levensduur. Cyclotrons hebben niet diezelfde productiecapaciteit en ze produceren radio-isotopen met een kortere levensduur. Heel wat ziekenhuizen beschikken al over cyclotrons, maar hun productiecapaciteit is momenteel nog onvoldoende.
Technetium-99 (Tc-99) is de meest gebruikte radio-isotoop ter wereld. Deze isotoop wordt in een onderzoeksreactor verkregen uit molybdeen-99 en wordt in België geproduceerd door het SCK-CEN en het IRE. België voorziet zo 25% van de wereld en bijna heel Europa van isotopen voor de nucleaire geneeskunde. Bovendien worden jaarlijks over de hele wereld 6 miljoen onderzoeken verricht met radio-isotopen die door het IRE zijn geproduceerd.
Protontherapie is een andere wijdverbreide therapie die ook gebruikmaakt van radio-isotopen. IBA, in Louvain-la-Neuve, is de wereldleider op dat gebied en is daarnaast gespecialiseerd in deeltjesversnellers.
Het Instituut voor Radio-elementen (IRE): 6 miljoen medische onderzoeken per jaar
Het IRE in Fleurus is een belangrijke internationale speler in de productie van radiofarmaca. Dit Belgische bedrijf levert radiofarmaceutische producten die specialisten rechtstreeks aan patiënten kunnen toedienen voor de diagnose en de behandeling van ziektes. Dankzij het IRE kunnen jaarlijks 6 miljoen medische onderzoeken overal ter wereld worden uitgevoerd, waarvan de helft in Europa.
De teams van het IRE zijn actief betrokken bij onderzoeksprogramma's met verschillende universiteiten en onderzoekscentra, zowel in Europa als op andere continenten. Die samenwerking is van kapitaal belang voor toekomstige ontwikkelingen in dit geavanceerde radiofarmaceutische domein.
Ion Beam Applications (IBA): bekend om zijn deeltjesversnellers
Meer dan 3.000 ziekenhuizen over de hele wereld maken gebruik van de technologie die IBA (Louvain-la-Neuve) ontwikkelt. Dit bedrijf is gespecialiseerd in de ontwikkeling, de productie en de verkoop van deeltjesversnellers voor radio-isotopen en materiaal voor nucleaire geneeskunde
Als producent van cyclotrons (deeltjesversnellers) neemt IBA meer dan 50% van de markt voor protontherapie voor zijn rekening. Bovendien is IBA de wereldwijde nummer één in de productie van dosimeters. Protontherapie is een variant op radiotherapie. Dosimetrie bestudeert de zeer precieze dosissen die gebruikt worden in de nucleaire geneeskunde.
Isotopes Services International (ISI): wereldleider in distributie
Het Mechelse bedrijf ISI is gespecialiseerd in de snelle distributie van radiologische geneesmiddelen in en buiten Europa. ISI is de wereldleider in de distributie van radioactieve producten met korte levensduur.
De luchthaven van Zaventem is hiervoor een belangrijke internationale hub. Tal van ladingen uit België, Nederland en Ierland bijvoorbeeld moeten geleverd worden aan ziekenhuizen verspreid over heel Europa. Dit alles vraagt om een zeer precieze en goed georganiseerde logistiek.
TRANSRAD: het transport van A tot Z
TRANSRAD in Fleurus staat in voor het transport en de verzending van gevoelige radioactieve stoffen via weg, spoor, lucht en water, zowel op nationaal als internationaal niveau. Het bedrijf is een leider in zijn sector en is betrokken bij alle stadia van de distributieketen, van de grondstof (uranium) tot in de ziekenhuizen.
MYRRHA: een wereldprimeur in België
Het aantal patiënten en toepassingen van radio-isotopen zal blijven stijgen. In het verleden werd de medische wereld al eens getroffen door de schaarste van radio-isotopen en het risico neemt dag na dag toe. Bovendien is het aantal onderzoeksreactoren die radio-isotopen zoals molybdeen-99 kunnen produceren, op twee handen te tellen.
België besloot het project MYRRHA te lanceren in het SCK•CEN in Mol. MYRRHA is een nieuwe onderzoeksreactor die uniek is in de wereld. Binnenkort zal de reactor een onmisbare schakel zijn in het onderzoek naar en de productie van medische radio-isotopen aangezien in september 2018 de federale overheid aankondigde dat ze de realisatie van MYRRHA ondersteunen. Deze financiering van 558 miljoen van de Belgische regering zal leiden tot de realisatie van de eerste fase van MYRRHA: de bouw van het eerste onderdeel van de deeltjesversneller en bestralingsstations. Deze infrastructuur zal in 2026 in werking gesteld worden, innovatieve radio-isotopen produceren en fundamenteel en toegepast onderzoek naar onder meer toekomstige materialen bevorderen. Meer over het project MYRRHA.