Kernvragen
Wij willen de referentie bij uitstek zijn over kerntechnologie en info ter beschikking stellen aan een zo groot mogelijk publiek. Hieronder een overzicht van de veelgestelde vragen met antwoorden.
De vragen staan per thema zodat u makkelijker vindt wat u zoekt. Het volstaat om op een van de thema's hieronder te klikken om de vragen rond dat thema te bekijken.
De werking van een kerncentrale lijkt sterk op die van een stoommachine. Er wordt water verwarmd tot stoom, waarop een gigantische dynamo begint te draaien die elektriciteit opwekt. Alleen de manier waarop de warmte wordt geproduceerd verschilt van een klassieke elektriciteitscentrale. De verwarming van het water gebeurt met splijtstof, dus zonder verbranding.
Ontdek alles over de werking van een kerncentrale op deze pagina.
België telt 2 kerncentrales: een centrale in Doel, dichtbij Antwerpen, en een in Tihange, dichtbij Huy. Doel heeft 4 kernreactoren, voor een totaal vermogen van 2.911 megawatt (MW). De centrale van Tihange heeft 3 reactoren met een totaal vermogen van 3.008 MW.
Meer informatie over de kerncentrale van Doel en van Tihange.
In de kerncentrales van Doel en Tihange werken telkens ongeveer een duizendtal mensen. Het gaat hoofdzakelijk om ingenieurs en technici. Naast dit personeel zijn nog meerdere honderden medewerkers van dienstverlenende bedrijven op elk van deze sites werkzaam. Sommige dienstverleners, zoals het bewakingspersoneel, zijn dagelijks aanwezig. De grote meerderheid van de dienstverlenende bedrijven wordt echter voornamelijk gemobiliseerd tijdens de geprogrammeerde revisies voor periodiek onderhoud of voor omvangrijke investeringen. In totaal worden jaarlijks meerdere miljoenen werkuren gepresteerd op de sites van de centrales.
Meer informatie over de kerncentrale van Doel en van Tihange.
De uitbater van de kerncentrale en de onafhankelijke overheidsorganen verzamelen voortdurend tal van gegevens over het milieu. Die hebben betrekking op de bodem, het gras, de planten, de melk, de landbouwproducten en de lucht- en waterkwaliteit in de omgeving van de centrale. Deze gegevens en de analyses die op basis van deze gegevens uitgevoerd worden, bevestigen dat een nucleaire installatie slechts een uiterst beperkte impact heeft op het milieu en bijgevolg op de naburige bevolking. De uitstoot van radioactieve vloeistoffen en gassen van een kerncentrale is een zeer zwakke bron van radioactiviteit in vergelijking met de natuurlijke radioactiviteit. In België komt een jaar blootstelling aan de radioactiviteit van een kerncentrale overeen met minder dan 10 microSievert. Om een idee te geven van de grootorde hiervan: dit komt overeen met de dosis die wordt ontvangen tijdens 1 trans-Atlantische vlucht of met 1/10 van de dosis die wordt ontvangen tijdens een röntgenonderzoek van de borstkas.
Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle staat dankzij zijn Telerad-netwerk, dat meer dan 200 meetstations telt, in voor het radiologisch toezicht op het milieu in heel het Belgisch grondgebied en in het bijzonder rond de nucleaire sites.
Daarnaast worden jaarlijks de verschillende milieueffecten van de kerncentrales van Doel en Tihange bekendgemaakt in hun respectievelijke milieuverklaringen. Die kunnen worden geraadpleegd via de website van Electrabel.
Meer weten over nucleaire veiligheid?
In de Europese Unie, waar één land op twee over kerncentrales beschikt, vertegenwoordigt kernenergie ongeveer 30% van het stroomverbruik.
Wereldwijd is kernenergie de derde bron voor elektriciteitsproductie, na de fossiele brandstoffen en waterkracht. Ze vertegenwoordigt ongeveer 11% van het stroomverbruik.
Nucleaire geneeskunde is een onderzoeksdomein in volle ontwikkeling. Bijna de helft van de bevolking in de westerse wereld zal in de loop van zijn of haar leven een beroep te maken krijgen met nucleaire geneeskunde voor de diagnose of behandeling van een ziekte. Dat komt neer op meer dan 35 miljoen mensen per jaar.
Deze nucleaire technologie – die gebruikmaakt van de toediening van een radioactief product – laat toe om een diagnose stellen, maar ook tal van ziektes te behandelen. We denken hierbij in de eerste plaats aan kanker of hart- en vaatziekten, maar nucleaire geneeskunde wordt ook ingeschakeld bij ruim 60 andere ziektebeelden. Uiteraard houden de onderzoeken en behandelingen geen enkel gevaar in voor de patiënt of zijn omgeving, aangezien de radioactieve straling erg zwak is, zeer specifiek gelokaliseerd is en van korte duur is. België neemt op wereldvlak een vooraanstaande rol op binnen dit hoogtechnologisch domein: van alle ziekenhuizen ter wereld die over een afdeling radiotherapie of nucleaire geneeskunde beschikken, werkt één op drie met Belgische technologie.
Nucleaire geneeskunde maakt gebruik van radioactieve isotopen, die ook radio-isotopen of radiotracers worden genoemd. Deze radio-isotopen worden gebruikt om diagnostische beelden te verkrijgen en de meest geschikte behandelingen voor de patiënt uit te werken. Radio-isotopen worden wereldwijd in duizenden ziekenhuizen gebruikt en er zijn erg positieve vooruitzichten voor de ontwikkeling van nieuwe technologieën.
Vandaag behoort België, dankzij het SCK•CEN en het IRE, tot de top drie van de grootste producenten van medische radio-isotopen ter wereld. Een positie die ons land in de toekomst wil behouden, onder meer met de realisatie van MYRRHA, een gloednieuwe polyvalente onderzoekinfrastructuur die over een tiental jaar in gebruik zal worden genomen.
Voor meer informatie over radio-isotopen en een video van een arts gespecialiseerd in nucleaire geneeskunde, zie ons dossier.
De radioactiviteit van radio-isotopen neemt zeer snel af. De tijd waarin de helft ervan is verdwenen, wordt de halveringstijd genoemd. En die kan variëren van enkele uren tot meerdere dagen. Bij molybdeen-99 bedraagt de halveringstijd bijvoorbeeld 66 uur terwijl technetium-99m al na 6 uur de helft van zijn radioactiviteit is verloren.
Om alle eigenschappen van de medische radio-isotopen te behouden, is het dus absoluut noodzakelijk dat ze zo snel mogelijk tot bij de gebruiker worden gebracht. De Belgische firma Isotopes Services International (ISI), die gespecialiseerd is in het snel vervoeren van radio-isotopen en radiofarmaca, is een van de marktleiders op dit gebied.
Op deze pagina worden de verschillende stappen in dit transport uitgelegd.
Samen met chirurgie en chemotherapie (waarbij toxische moleculen worden gebruikt) is radiotherapie een van de belangrijkste technieken die worden ingezet in de behandeling van kankertumoren.
Met radiotherapie kunnen diepe tumoren bestraald worden zonder de oppervlakteweefsels te beschadigen. Daarbij worden kwaadaardige cellen vernietigd door ioniserende stralen afkomstig van een externe of interne bron.
De doses worden zodanig toegediend en berekend dat de straling op de tumor wordt geconcentreerd, zodat de gezonde naburige cellen zo weinig mogelijk worden bestraald.
Voorafgaand aan de bestralingssessies wordt steeds een behandelingsplan uitgewerkt waarin voor elke patiënt precies de af te leveren dosis, het te behandelen doelvolume, de dosimetrie, de ballistiek van de stralingsbundel en de duur van elke behandeling worden bepaald. De behandeling is pijnloos en duurt slechts enkele minuten.
Bij een scintigrafie wordt een radioactieve bron ingebracht (door injectie of orale toediening). Deze bron zendt stralen in het lichaam van de patiënt uit. Die interageren met het materiaal dat hen omringt. Dankzij medische beeldvormingstechnieken krijgt kan de arts een accuraat beeld krijgen van de weefsels en organen van de patiënt.
Gedopeerd silicium wordt gebruikt in hogesnelheidstreinen en hybride voertuigen. Silicium komt in de natuur vrij voor (in de bodem). Het wordt "gedopeerd" in een nucleaire onderzoeksreactor en als ideale halfgeleider gebruikt in de elektronica. Windturbines, zonnepanelen, hogesnelheidstreinen enhybride voertuigen gebruiken allemaal gedopeerd silicium in hun elektronische circuits.
Zuiver silicium is een isolator en kan geen elektrische stroom doorlaten omdat er geen vrije elektronen aanwezig zijn. Zuiver silicium kan dankzij het toevoegen of injecteren van uiterst kleine hoeveelheden "onzuiverheden" (in dit geval fosfor) een halfgeleider worden: dit procedé, dat men "doperen" noemt, creëert vrije elektronen. Het doperen van de siliciumkristallen vindt plaats in onderzoeksreactoren zoals de BR2 van het SCK• CEN in Mol.
Dankzij kerntechnologie beschikken ruimtesondes over een krachtige aandrijving, vooral wanneer ze ver verwijderd zijn van een ster die licht levert voor de zonnepanelen. De energiebevoorrading van satellieten is afkomstig van accu’s die werken op basis van kleine radioactieve bronnen.
Ze bieden het voordeel dat ze zeer compact zijn en een zeer lange autonomie bieden. Ze kunnen meerdere jaren werken zonder onderhoud. Dit is het geval met de robot Curiosity, die op 26 november 2011 werd gelanceerd. Na een reis van bijna 600 miljoen kilometer, landde hij op 6 augustus 2012 op de planeet Mars.
Radioactiviteit is een natuurlijk fenomeen dat al vanaf het ontstaan van de aarde bestaat. Er bestaat dus natuurlijke radioactiviteit... maar ook artificiële radioactiviteit.
Bij de transformatie van een atoom in een ander atoom komen straling en energie vrij. Dit is het fenomeen dat we kennen als radioactiviteit. Radioactiviteit is een natuurlijk fenomeen dat reeds sinds de oorsprong van de aarde bestaat. Radioactiviteit is overal aanwezig: in het water, de lucht, de bodem, in levende wezens. De mens zelf is radioactief.
Er zijn twee soorten radioactiviteit:
Natuurlijke radioactiviteit
Die omvat voornamelijk:
- De radioactieve elementen in de bodem.
- De kosmische straling in de ruimte en, in het bijzonder, afkomstig van de zon. Op 1.500m hoogte is die straling 1,5 maal sterker dan op zeespiegelniveau.
- De radioactieve elementen die wij opnemen via de ademhaling en de voeding.
De radioactiviteit kan sterk variëren, bijvoorbeeld naargelang de aard van de bodem en de hoogte. Radioactiviteit is vijf- tot twintigmaal hoger in granietgebergten dan op sedimentaire bodems. In sommige streken in Brazilië of in Zuid-India (Kerala) wonen grote bevolkingsgroepen in gebieden waar de natuurlijke radioactiviteit van de bodem (door de aanwezigheid van thorium) 30 tot 40 maal hoger ligt dan in België. De natuurlijke radioactiviteit is als gevolg van de kosmische straling hoger op grotere hoogte : op 1.500 meter hoogte is ze anderhalf maal sterker dan op zeeniveau.
Artificiële radioactiviteit
Artificiële radioactiviteit wordt grotendeels voortgebracht door medische toepassingen en door industriële activiteiten, zoals de verbranding van koolstof of het gebruik van fosfaatrijke meststoffen. De productie van elektriciteit door kernenergie vertegenwoordigt slechts een zeer klein gedeelte van de artificiële radioactiviteit.
Toegang tot drinkbaar water hebben zal één van de grote uitdagingen van de toekomst zijn. Kerntechnologie helpt nu al om deze uitdaging aan te gaan en zal in de toekomst nog veel meer toepassingen mogelijk maken. Met behulp van kerntechnologie is het onder meer mogelijk om ondergrondse watervoorraden beter in kaart te brengen en bepaalde verontreinigende stoffen uit water te verwijderen. Een andere oplossing om aan de huidige en toekomstige waterbehoeften tegemoet te komen, is het ontzilten van zeewater. Kerncentrales kunnen tegen zeer competitieve prijzen de nodige energie (elektriciteit en warmte) leveren voor het ontziltingsproces. Dagelijks zorgen kerncentrales over heel de wereld voor de omzetting van ongeveer 100 miljoen liter brak of zout water in drinkbaar water.
Kernfusie is een proces waarbij twee lichte kernen samensmelten om een zwaardere kern te vormen. Bij het samensmelten (de fusie) van deze kernen komen enorme hoeveelheden energie vrij. Kernfusie is trouwens het natuurlijke proces dat op de zon en de meeste sterren plaatsvindt (en die verantwoordelijk is voor de energie en warmte van de zon).
Kernfusie is een energiebron die in de toekomst elektriciteit op grote schaal kan leveren. Het energiepotentieel van kernfusie is immers uiterst groot. De energie die bijvoorbeeld vrijkomt door de fusie van één gram waterstof (deuterium + tritium) komt overeen met de verbranding van tien ton aardolie. Bovendien is kernfusie een veilige technologie met een neutrale koolstofbalans die en zonder productie van langlevend radioactief afval. En de brandstoffen die kernfusie mogelijk maken – deuterium en tritium – zijn in haast ongelimiteerde hoeveelheden beschikbaar op aarde.
Het ITER-project in Frankrijk is de grootste installatie voor experimenteel onderzoek naar kernfusie. Dit internationaal project wil het potentieel van kernfusie als energiebron (warmte en elektriciteit) aantonen. België neemt ook deel aan dit project, meer bepaald dankzij het SCK•CEN en zijn onderzoeksreactor BR2 die de neutroneneffecten van kernfusie kan simuleren.
De verschillende soorten reactoren worden ingedeeld in 'generaties' naargelang de gebruikte technologie en de periode waarin ze in dienst zijn gesteld. De meeste reactoren die vandaag in de wereld actief zijn, zijn van de tweede generatie.
De temperatuur op aarde verandert. Daarover is ongeveer iedereen het eens. Het broeikaseffect –met onze CO2-uitstoot als boosdoener – heeft enorme gevolgen voor onze planeet. Om de klimaatopwarming tegen 2100 onder de 2 graden Celsius te houden, moeten landen over de hele wereld immense inspanningen leveren. Fossiele brandstoffen zoals steenkool, gas en petroleum zijn samen verantwoordelijk voor 70% van de CO2-uitstoot in de wereld. Kernenergie is een CO2-arme energiebron. Een kerncentrale stoot – van bij de opbouw tot en met de ontmanteling – even weinig CO2 uit als windmolens of zonnepanelen.
De radioactiviteit van een stof vermindert met de tijd. Dit kan gaan van enkele seconden tot miljoenen jaren: dat hangt af van de atomen van de kerndeeltjes.
Voor het beheer van het radioactief afval op lange termijn, wordt het radioactief afval in drie categorieën opgedeeld (A, B en C). Dit gebeurt op basis van twee criteria: de stralingsactiviteit van het afval en de halveringstijd. Om uit te drukken hoelang een stof radioactief blijft, wordt het begrip 'halveringstijd' gebruikt.
In België is een onafhankelijke overheidsinstantie verantwoordelijk voor het beheer van radioactief afval: NIRAS. We weten waar elke microgram kernafval zich bevindt en we kunnen rekenen op een veilige inventarisering en beheer. Het afval wordt in aangepaste gebouwen opgeslagen op de sites van Doel, Tihange en Dessel. Zo vormt ons kernafval geen gevaar voor mens of milieu.
Niet gevonden wat u zocht?
Vul het formulier hieronder in. Wij antwoorden u zo snel mogelijk.
Bedankt voor uw vraag!
We hebben uw vraag goed ontvangen.