Wat zijn de elementen uit het regeerakkoord die impact hebben op de nucleaire sector?
Op 1 oktober 2020, ongeveer 500 dagen na de federale verkiezingen, legde de nieuwe Belgische regering de eed af. De coalitie, bestaande uit liberalen (MR en Open VLD), socialisten (PS en sp.a), groenen (Ecolo en Groen) en christendemocraten (CD&V), nam in zijn regeerakkoord ook belangrijke elementen op die verregaande gevolgen kunnen hebben voor de Belgische nucleaire sector. Een overzicht.
Een volledige kernuitstap in 2025 (of toch niet?)
De belangrijkste en meest verregaande beslissing van de nieuwe federale bestuursploeg: de kernuitstap. In het huidige regeerakkoord bevestigt de Vivaldi-coalitie de Wet op de Kernuitstap uit 2003. Die wet stipuleert dat alle Belgische kernreactoren na 40 jaar dienst moeten sluiten. De oudste 3 reactoren (Tihange 1, Doel 1 en 2, kortweg T1, D1, D2), die hadden moeten sluiten in 2015, kregen onder de regering van Di Rupo 1 en Michel 1 groen licht om 10 jaar langer open te blijven, om zo de bevoorradingszekerheid te garanderen. Door die LTO (long term operations) van T1, D1 en D2 zullen alle 7 kernreactoren sluiten tussen nu en 2025.
De 7 kernreactoren produceren samen ongeveer de helft van alle Belgische elektriciteit. Kernenergie is in ons land ook de belangrijkste bron van koolstofarme elektriciteit. De vervangcapaciteit (voornamelijk gascentrales en import via interconnecties) bestaat nog niet. Via een CRM-mechanisme wil de regering nieuwe investeringen in gas aanmoedigen. Het dossier ligt momenteel op tafel van de Europese Commissie, waar het wacht op goedkeuring. De EU onderzoekt of het CRM-mechanisme geen (verdoken) staatssteun is.
Daarmee is niet alles gezegd. De Belgische regering houdt een achterpoortje open voor het langer openhouden van 2GW nucleaire capaciteit (concreet zou het gaan om twee van de jongste en meest performante reactoren, Tihange 3 en Doel 4). De beslissing daarover zou eind 2021 vallen, wanneer er meer duidelijkheid bestaat over het CRM-dossier en de deadline om de vervangcapaciteit op tijd te bouwen.
“Het uitstel over de kernuitstap verhoogt het risico op problemen met bevoorradingszekerheid en een stijgende factuur voor de bedrijven. Bovendien riskeren we dat onze energieafhankelijkheid van buitenlandse en/of onzekere bronnen nog groter wordt.”
Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO)
Werkgeversorganisaties (VBO, VOKA) betreuren deze beslissing. Door de knoop pas in 2021 door te hakken, creëert de Belgische regering een klimaat van onzekerheid. “Het uitstel over de kernuitstap verhoogt het risico op problemen met bevoorradingszekerheid en een stijgende factuur voor de bedrijven. Bovendien riskeren we dat onze energieafhankelijkheid van buitenlandse en/of onzekere bronnen nog groter wordt.”, adus nog het VBO.
De Belgische kerncentrales bieden werk aan 7000 mensen (waarvan 2000 rechtstreekse en 5000 indirecte/via onderaanneming).
Nucleaire knowhow
De nieuwe regering erkent het belang van de Belgische nucleaire knowhow en de vooraanstaande rol die de Belgische nucleaire instellingen (SCK CEN en IRE in het bijzonder) spelen, en zal dit dan ook verder blijven ondersteunen. De regering bevestigt de blijvende ondersteuning aan deze instellingen en moedigt de verdere samenwerking aan (nucleaire geneeskunde, medische radio-isotopenproductie, fundamenteel kernfysisch onderzoek).
De regering zal ook het beheer van de nucleaire onderzoeksinstellingen verder verbeteren, en een dossier voorbereiden ter beslissing van de tweede en derde fase van MYRRHA (op basis van een onafhankelijke audit door het Rekenhof en een multidisciplinaire groep van internationale experts). Een substantiële internationale financiële inbreng zal bij het nemen van de beslissing kenbaar moeten zijn.
Naar een politieke beslissing over het nucleair afval
Net als elke andere industriële sector produceert de nucleaire sector afval. Als verantwoorde speler neemt de sector zijn verantwoordelijkheid in het beheer van zijn afval. Zo komt 0% van het afval in de biosfeer terecht. Verder werkt de sector door tal van innovaties aan oplossingen om het volume en de levensduur van het afval drastisch te verkleinen.
Voor het langlevend en/of hoogradioactief afval is de sector al heel lang vragende partij voor duidelijkheid en een gedragen politieke beslissing, zodat we als sector de nodige voorbereidingen kunnen treffen.
De nieuwe regering engageert zich ertoe om de Nationale Beleidsmaatregelen voor het langetermijnbeheer van dit afval vast te stellen via een participatief proces (bijv. een burgerpanel). Zodra deze Nationale Beleidsmaatregelen zijn aangenomen, zal de regering wetgevende initiatieven nemen die het mogelijk zullen maken om, bijvoorbeeld in geval van een geldig alternatief, terug te komen op de beslissingen over het langetermijnbeheer, alsook de modaliteiten inzake terugneembaarheid (wat het mogelijk moet maken om het geborgen afval gedurende een bepaalde periode terug te nemen).
Nucleaire provisies
Deze regering zal het wettelijk kader versterken om de nucleaire provisies veilig te stellen. Daarnaast wordt ook werk gemaakt van een taskforce, die moet onderzoeken hoe het beheer van het nucleaire afval ook in de toekomst zal gegarandeerd blijven en die daarnaast voorstellen moet doen om de wetgeving hierover aan te passen.
Ontdek de volledige tekst van het regeerakkoord
