Netbeheerder Elia publiceert haar tweejaarlijkse trendrapport voor de energiebehoeften van België tijdens de volgende 10 jaar
De samenleving elektrificeert eerder en sneller dan verwacht. De consumptie van elektriciteit moet flexibel worden om verbruikspieken en de grillige productie uit hernieuwbare energie op te vangen. En om de Belgische bevoorradingszekerheid zo (kosten-)efficiënt mogelijk te maken, zijn versnelde investeringen nodig, zowel in digitalisering als in het tijdig bouwen van netinfrastructuur. Dat zijn de belangrijkste conclusies in het nieuwe, tweejaarlijkse trendrapport van netwerkbeheerder Elia.
Elia heeft haar tweejaarlijkse studie gepubliceerd over de adequacy- en flexibiliteitsnoden van België voor het komende decennium (2024-2034). Sinds de publicatie van de vorige adequacy- en flexibiliteitsstudie (in juni 2021) zijn er zowel in België als in Europa belangrijke beleidsontwikkelingen gebeurd; vooral door de Russisch-Oekraïense oorlog en de gascrisis.
Om tijdens de winters en vooral bij momenten van schaarste de bevoorradingszekerheid te handhaven, moet er bijzondere aandacht worden besteed aan de toenemende elektrificatie van de mobiliteits-, verwarmings- en industriële sector. Dit zorgt voor bijkomende capaciteitsnoden.
"Ons land staat voor een ingrijpende transformatie. Binnen de komende twee tot drie decennia zal de Belgische economie veranderen van één die draait op fossiele brandstoffen naar een duurzame economie die de inzet van hernieuwbare energiebronnen optimaliseert en efficiënter maakt. Als we de efficiëntie van het systeem willen verbeteren en de kosten van de energietransitie onder controle willen houden, zijn er aanvullende maatregelen nodig. Zeker op vlak van digitalisering en infrastructuur", aldus Chris Peeters, CEO van Elia.
"Als we de efficiëntie van het systeem willen verbeteren en de kosten van de energietransitie onder controle willen houden, zijn er aanvullende maatregelen nodig. Zeker op vlak van digitalisering en infrastructuur."
Chris Peeters, CEO Elia
Elia onderscheidt in zijn meest recente rapport 4 belangrijke trends voor de volgende jaren. We vatten ze even samen.
De samenleving elektrificeert, dit gebeurt vroeger dan verwacht, en aan een snelheid die de verwachtingen overtreft
De oorlog in Oekraïne en de hoge gasprijzen dwingen ons ertoe om ons energiesysteem onafhankelijker, weerbaarder en duurzamer te maken. Daardoor is er extra bijkomende capaciteit nodig.
Elektrificatie, samen met de versnelde toename aan CO2-arme elektriciteit (hernieuwbaar en/of kernenergie en/of productie door waterstof) is cruciaal om de samenleving in de komende 10 tot 20 jaar te decarboniseren. Op korte termijn zijn de winters van 2025 en 2026 cruciaal. Een verlenging van Doel 4 en Tihange 3 op een flexibele manier zou dit probleem kunnen oplossen. In feite is er geen alternatief voor de LTO van Doel 4 en Tihange 3 tijdens de winters van 2025 en 2026. Het Elia rapport concludeert dat de alternatieven ontoereikend, complex en duur zijn.
Flexibele consumptie zal helpen de stroombevoorrading te garanderen
Tot nu was flexibiliteit een ondersteunende dienst die netbeheerders gebruikten om het onevenwicht tussen vraag en aanbod op elk moment te herstellen. Flexibiliteit wordt bijvoorbeeld gebruikt om operationele onevenwichten aan te pakken die voortkomen uit de variabiliteit van hernieuwbare energie of de plotse uitval van grote productie-eenheden. In de toekomst zal het flexibel gebruik van nieuwe elektrische apparaten een sleutelrol spelen in het afvlakken van verbruikspieken. Flexibiliteit voor eindgebruikers wordt dus een belangrijke hefboom om de stijgende vraag naar elektriciteit op te vangen en de energietransitie efficiënter en betaalbaarder te maken.
Elektrificatie zorgt voor een vermindering van de CO2-uitstoot
Elektrificatie van tal van sectoren (autoverkeer, verwarming, …) in combinatie met een versnelde integratie van hernieuwbare energie zal het verbruik van fossiele brandstoffen terugdringen. Dit zorgt voor een aanzienlijke vermindering van de directe binnenlandse CO2- uitstoot. Naast klimaatvoordelen heeft elektrificatie ook economische en geopolitieke baten. De industrie krijgt namelijk toegang tot betaalbare elektriciteit waardoor ze in Europa verankerd blijft en er geen banen verdwijnen. Bovendien maakt een energiesysteem met veel hernieuwbare energie ons energiesysteem geopolitiek onafhankelijker en veerkrachtiger tegen prijsschommelingen.
Elke vertraging in het ontsluiten van flexibiliteit of het realiseren van netinfrastructuur leidt tot bijkomende capaciteitsnoden
Om de Belgische bevoorradingszekerheid zo (kosten-)efficiënt mogelijk te maken, zijn versnelde investeringen in digitalisering even belangrijk als het tijdig bouwen van netinfrastructuur.
Quid kernenergie?
De Elia studie blijft op de vlakte over de inzet van kernenergie op de lange termijn. Dat is begrijpelijk binnen de context van de Belgische actualiteit, waar (met uitzondering van het tussentijds akkoord tussen de Belgische staat en uitbater Engie over de verlenging van Doel 4 en Tihange 3) zeer veel onzekerheid bestaat over de toekomst van kernenergie in ons land. Nochtans is kernenergie een bewezen technologie, met in ons land een bewezen staat van dienst, geen enkel ernstig ongeval, en een brede historische expertise en knowhow die veel landen ons benijden.
Kernenergie is koolstofarm, en al decennialang (en tot op heden) de belangrijkste leverancier van CO2-arme elektriciteit in ons land (en tal van andere landen in Europa, zoals Frankrijk, Groot-Brittannië, Zweden, Finland, …). Ze zijn een belangrijke troef in de energietransitie en de ambitie van zero-uitstoot. Zonder kernenergie (een bestaande technologie, met een bestaande infrastructuur) zal het halen van de klimaatdoelstellingen veel moeilijker en duurder worden.
Kerncentrales zijn bovendien een betrouwbare bron van elektriciteit, die winter en zomer, dag en nacht, grote hoeveelheden betaalbare elektriciteit leveren, onafhankelijk van de weersomstandigheden (en dat in tegenstelling tot hernieuwbare energie, waarvan de productie grillig en onvoorspelbaar is). De relatief beperkte flexibiliteit van de stroomproductie in kerncentrales (een argument van tegenstanders van de technologie) maakt dat kernenergie as such geen perfecte complementtechnologie is voor wind en zon, maar dat argument vervalt volledig als het gaat over de toekomst van kernenergie. Nieuwe centrales (SMR) zullen kleiner en flexibeler zijn en hun output kunnen laten variëren in functie van de vraag enerzijds, en van de grillige productie uit wind en zon anderzijds. Anders gezegd, in het licht van alle uitdagingen waarvoor België de komende decennia staat, zullen kerncentrales een troef zijn om die doelen te helpen realiseren.
Meer info
Voor meer informatie over deze Elia-studie verwijzen we graag naar de website van netbeheerder Elia.