Fukushima: de stand van zaken in maart 2018
Op 11 maart 2018 is het 7 jaar geleden dat een tsunami de kerncentrale van Fukushima bereikte. In aanloop naar die datum, brengen we u een overzicht van de huidige situatie in en rond de kerncentrale.
Binnenin de kerncentrale van Fukushima
Elke twee maanden stuurt de Japanse regering een rapport naar het Internationale Atoomenergieagentschap (IAEA) met een overzicht van de uitgevoerde acties en de behaalde vooruitgang zowel binnen als buiten de centrale van Fukushima. Na analyse publiceert het IAEA zijn bevindingen op de website. Deze info kan u hier terugvinden.
Waterbeheer
Het waterbeheer op de site Fukushima is gebaseerd op een drievoudig principe: de bronnen van verontreiniging verwijderen, het verontreinigde water isoleren en het lekken van verontreinigd water verhinderen. Er zijn preventiemaatregelen en uitrustingen met verschillende barrières ontwikkeld. De geïnstalleerde infrastructuur om waterinsijpeling op de site te verminderen (water dat van de oceaan komt en grondwater) werd in de loop van 2017 nog versterkt. Er is met name beslist om het gebied tegen de berg over de hele lengte te bevriezen.
Bovendien zijn de doelstellingen om de waterinsijpeling binnenin gebouwen te verminderen nagenoeg bereikt, zelfs in geval van regen.
Inspecties binnenin de insluitingen van de beschadigde reactoren
De reactoren worden stabiel gehouden zonder dat er aanzienlijke hoeveelheden radioactieve stoffen in het milieu terechtkomen. De moeilijkste opdracht in de ontmanteling is de terugwinning van de brandstofresten in de insluiting van de reactoren.
De insluitingen van reactoren 1, 2 en 3 werden in 2017 met een camera onderzocht. Met de verkregen beelden kunnen we de precieze omvang van de schade beter beoordelen. Ook de radioactiviteit werd gemeten. Unit 4, waar zich ook een waterstofontploffing voordeed, was niet actief toen het ongeluk zich voordeed. De reactor werd niet beschadigd. Alleen het gebouw dat de splijtstofelementen herbergt, werd getroffen. Einde 2014 waren alle elementen verwijderd.
De ontmantelingsfasen
De ontmanteling van de centrale van Fukushima verloopt in twee fasen: de verwijdering van de splijtstofelementen in de deactiveringsbaden. Het bad van unit 4 is in december 2014 volledig geledigd. De activiteiten voor unit 3 gingen in 2017 van start. Dan volgen de baden van units 1 en 2. Daarna kan de ontmanteling van de units van start gaan.
De decontaminatie buiten de site
De Japanse autoriteiten hebben twee zones aangeduid:
- Een speciale decontaminatiezone (Special decontamination area)
- Zone die de niet-geëvacueerde gecontamineerde gebieden omvat (Intensive contamination Survey area)
De speciale decontaminatiezone omvat de 'restricted zones' evenals de weloverwogen evacuatiezones in een straal van 20 km rond de centrale. Alle decontaminatiewerken in deze zones werden einde maart 2017 beëindigd en het evacuatiebevel werd opgeheven. In deze gemeenten blijven enkele specifieke zones nog ontoegankelijk.
In de zone met de niet-geëvacueerde gecontamineerde gebieden werd eind december 2017 het decontaminatiewerk beëindigd in 89 gemeenten. De drie overblijvende gemeenten zetten de decontaminatiewerken verder volgens de respectieve plannen.
Alle bodems en afval van de decontaminatiewerken worden verzameld in infrastructuren voor tijdelijke opslag. Twee sorteer- en opslaginstallaties voor verontreinigde grond werden eind december 2017 in Okuma en Futaba in dienst gesteld.
Water, voeding en evacuaties
De kwaliteit van het zeewater – een permanent toezicht
Elke maand stuurt Tepco (de uitbater van de kerncentrale) een uitvoerig rapport naar het IAEA met een overzicht van het zeewater dat op de precieze lozingsplaats is gemeten. De overzichten en de analyses van het zeewater tonen aan dat de stralingsniveaus in het mariene milieu (zeewater, sedimenten, biota) laag zijn en niet negatief beïnvloed zijn door de ontmantelingsactiviteiten en de uitgevoerde behandeling van het gecontamineerde water op de site. In het bijzonder de lozing van het verder bewerkte water in de oceaan had geen waarneembaar effect op de stralingsniveaus in het mariene milieu.
Follow-up van voedingsmiddelen
Elke maand worden stalen van voedingsmiddelen genomen. Zo werden in september 2017 in totaal 22.871 stalen geanalyseerd. Slechts 9 ervan overschreden de toegelaten grenzen.
Na het ongeluk van Fukushima legden diverse landen de import van Japanse voedingsmiddelen aan banden, maar vandaag zijn de meeste beperkingen opgeheven of ingeperkt.
Evacuatie van omwonenden
In oktober 2017 vermeldde de prefectuur van Fukushima het cijfer van 54.579 geëvacueerden na de aardbeving, de tsunami en het ongeluk in de kerncentrale. In mei 2012 stond dit aantal nog op 164.865. Het rapport van de Verenigde Naties (UNSCEAR, 2014) stelt dat er geen enkel noemenswaardig effect was op de gezondheid van de mensen die in contact zijn gekomen met de radioactieve stralen en dat er ook geen effect zal zijn op lange termijn.
De radioactiviteit van de lucht
De Japanse autoriteiten hebben een toezichtsysteem voor de radioactiviteit in de lucht opgesteld. De stralingsdoses in de atmosfeer kunnen elke dag worden geraadpleegd.
Er werd in de loop der jaren een sterke daling vastgesteld, ook al zijn we nog niet op het niveau van voor het ongeluk. Het verschil bedraagt 1 millisievert per jaar boven de natuurlijke straling. U moet weten dat in België, de natuurlijke achtergrondstraling varieert van 2 milliSievert (in Vlaanderen) tot 10 milliSievert in bepaalde regio's in Wallonië (als gevolg van een hogere concentratie radon in de bodem).
In Fukushima bedraagt de radioactiviteit in de lucht momenteel 0,15 µSv/uur; omgerekend is dat 1,314 mSv.
De nucleaire industrie is één van de meest gecontroleerde sectoren ter wereld
Veiligheid van de Belgische kerncentrales
Na de eerste lessen die getrokken werden uit het ongeval van Fukushima, besloot de Europese Commissie om alle Europese kerncentrales aan een stresstest te onderwerpen. De resultaten van deze Europese stresstesten hebben aangetoond dat de Belgische installaties tot de meest bestendige van Europa behoren en dat ze robuust genoeg zijn om extreme situaties te doorstaan. In de Belgische kerncentrales bestaan er meerdere veiligheidsniveaus en zijn er zeer strikte procedures. De centrales zijn bovendien voorzien van een dubbel insluitingsvat. De kernindustrie is één van de meest gecontroleerde sectoren ter wereld.
Het verschil tussen de Belgische kernreactoren en Fukushima
Een dergelijk ongeval is vrijwel onmogelijk in België. België ligt niet in een seismisch actief gebied en tsunami’s komen er niet voor. Op technisch vlak verschillen de Belgische kernreactoren met de reactoren van Fukushima. De Belgische drukwaterreactoren (PWR-reactoren) hebben drie totaal onafhankelijke circuits, tegenover twee circuits bij de kokendwaterreactoren van Fukushima (BWR-reactoren). Bovendien zijn de Belgische kernreactoren geïsoleerd aan de buitenkant met een dubbel insluitingsvat. De gebouwen van de Belgische reactoren zijn ook uitgerust met passieve waterstofrecombinatoren, die het risico op explosies door waterstof teniet doen. Dat was niet het geval in Fukushima.
Bronnen
Verenigde Naties, Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), Internationaal Atoomagentschap (IAEA), Europese Commissie, Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC), World Nuclear Association, UNSCEAR (het wetenschappelijk comité van de Verenigde Naties dat onderzoek voert naar de gevolgen van radioactieve straling), TEPCO, IRSN, ENSREG.